COMPUTER ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ
57
I-ROBOT
οι ταινίες Ε.Φ. Στο σημείο αυτό αξίζει να
αναφέρουμε ότι ο μεγάλος συγγραφέας
Isaac Asimov ήταν αυτός που ασχολήθηκε
πρώτος σοβαρά με το θέμα της τεχνητής
νοημοσύνης. Γύρω στο 1940 έκανε την εμ-
φάνισή της η πρώτη ιστορία του με θέμα
τα νοήμονα ρομπότ, ενώ οι τρεις νόμοι της
ρομποτικής που επινόησε αποτέλεσαν ση-
μείο αφετηρίας για πολλούς μεταγενέστε-
ρους συγγραφείς. Καθώς η τεχνολογία
εξελισσόταν, από τους πρώτους ποζιτρονι-
κούς εγκεφάλους του Asimov περάσαμε
στα υπερεξελιγμένα προγράμματα τεχνη-
τής νοημοσύνης των συγγραφέων του
cyberpunk (κυβερνοπάνκ).
Έτσι, γύρω στο 1980 κάνει την εμφάνισή
του ένα νέο ρεύμα στο χώρο της επιστη-
μονικής φαντασίας. Ο William Gibson ήταν
αυτός που καθιέρωσε το cyberpunk με την
τριλογία του, που ξεκίνησε το 1983 με το
βιβλίο «Neuromancer». Η φιλοσοφία γύρω
από το cyberpunk βασίζεται στην ολοκλη-
ρωτική εξάρτηση της κοινωνίας από τους
υπολογιστές και το Internet, αλλά με μία
εντελώς πεσιμιστική ματιά. Με απλά λόγια,
το cyberpunk είναι το πιο απαισιόδοξο εί-
δος επιστημονικής φαντασίας, παρουσιά-
ζοντας μία μελλοντική, τεχνολογικά ανε-
πτυγμένη κοινωνία σε πλήρη, όμως, πα-
ρακμή. Το συγκεκριμένο λογοτεχνικό ρεύ-
μα είναι αυτό που έφερε την επανάσταση
στις σχέσεις Ε.Φ. και υπολογιστών, με την
έννοια ότι κατόρθωσε να περιγράψει μία
νέα πραγματικότητα προτού αυτή γίνει
πραγματική, καθώς και να επηρεάσει τη
διαμόρφωσή της. Εδώ η μόνη συνειδητή
οντότητα είναι ο άνθρωπος, που συμβιώνει
με τον υπολογιστή στο εικονικό περιβάλ-
λον ενός πανταχού παρόντος δικτύου επι-
κοινωνίας, μέσα στο οποίο λειτουργούν
όλες οι ανθρώπινες σχέσεις, με κυρίαρχες
τις οικονομικές και, κατ' επέκταση, τις σχέ-
σεις κυριαρχίας. Έτσι, πριν από το Internet
υπήρξαν ο William Gibson, ο Bruce Sterling
και οι άλλοι συγγραφείς της γενιάς αυτής
των δημιουργών του «κυβερνοδιαστήμα-
τος».
ΑΠΟ ΤΗΝ Ε.Φ. ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Μπορεί στις ταινίες οι μηχανές να κυ-
ριαρχούν πάνω στον ανθρώπινο πολιτισμό
(«
Matrix»), να καταδιώκονται από τον άν-
θρωπο και να φιλοσοφούν την ύπαρξή
τους («Blade Runner»), να χρησιμοποιού-
νται κατά κόρον σε διαγαλαξιακούς πολέ-
μους («Star Wars») ή ακόμη να βοηθούν
τον άνθρωπο να γλιτώσει από το εφιαλτικό
μέλλον του («Terminator»), αλλά η πραγμα-
τικότητα είναι πολύ πιο πεζή (ευτυχώς).
Αν και έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες
να μπουν τα ρομπότ στα σπίτια, οι προ-
σπάθειες αυτές είναι κυρίως στη μορφή
παιχνιδιών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα
αποτελεί το διάσημο ρομπότ-σκυλάκι της
Sony, το Aibo, το οποίο, αν και διέθετε
εξαιρετική νοημοσύνη, ήταν πολύ ακριβό
για να είναι κερδοφόρο και τελικά η Sony
διέκοψε την παραγωγή του.
Πολύ πριν τα οικιακά ρομπότ βρουν το
δρόμο για τα σπίτια μας, τα βιομηχανικά
ρομπότ εργάζονταν κατά χιλιάδες στα ερ-
γοστάσια όλου του κόσμου, συναρμολο-
γώντας ακούραστα και με ακρίβεια κάθε
είδους προϊόντα, από αυτοκίνητα μέχρι
ηλεκτρονικές καταναλωτικές συσκευές.
Όλα ξεκίνησαν στην ουσία όταν ο
George Devol σχεδίασε το 1954 ένα προ-
γραμματιζόμενο εργοστασιακό ρομπότ,
για το οποίο πήρε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας
το 1961. Το 1956 ο Joseph F. Engelberger,
ο άνθρωπος που δημιούργησε τη βιομηχα-
νία των ρομπότ, εμπνέεται από τα σχέδια
του Devol και ιδρύει την παγκόσμια πρωτο-
πόρο εταιρεία Unimation. Το 1960 η εται-
ρεία AMF παρουσιάζει το δικό της βιομη-
χανικό ρομπότ, το Versatran. Το 1967 ένα
ρομπότ αυτής της εταιρείας είναι το πρώ-
το που εισάγεται στην Ιαπωνία, ενώ το
1968
η Unimation παραχωρεί κατόπιν συμ-
φωνίας το δικαίωμα χρήσης της τεχνολο-
γίας της στην Kawasaki Heavy Industries.
Ως αποτέλεσμα αυτών παρατηρείται έκρη-
ξη στην ανάπτυξη ρομπότ στην Ιαπωνία.
Το 1990 υπάρχουν στη χώρα αυτή περί-
που 40 κατασκευαστές ρομπότ που κυ-
ριαρχούν απόλυτα στην παγκόσμια αγορά.
Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, ο
Engelberger με διορατικότητα στρέφεται
στη νέα αγορά των ρομπότ-υπηρετών ή
service robots. Το 1993 πουλάει το μερίδιό
του και το 1984 ιδρύει μία νέα εταιρεία, την
Transition Research, που αργότερα μετο-
νομάστηκε σε HelpMate Robotics. Αντικεί-
μενό της είναι η ανάπτυξη ρομπότ για χρή-
ση σε νοσοκομεία. Τα δημιουργήματα της
εταιρείας τυπικά μοιάζουν με κουβούκλια
πάνω σε ρόδες που περιφέρονται σε δια-
δρόμους νοσοκομείων, μεταφέροντας
φάρμακα και καρτέλες ασθενών. Το 1988
το πρώτο ρομπότ της HelpMate πιάνει
δουλειά σ’ ένα νοσοκομείο του Κονέκτικατ.
Το 1997 η HelpMate κατασκευάζει ένα ρο-
Ο Isaac Asimov θεωρείται ένας από τους «πατέρες» της επιστημονικής φαντασίας
και μέχρι το θάνατό του, το 1992, δημοσίευσε περίπου 500 βιβλία. Γύρω στο 1940
επινόησε τους τρεις νόμους της ρομποτικής, οι οποίοι καθόριζαν τη συμπεριφορά
και τις πράξεις των ρομπότ απέναντι στον άνθρωπο. Οι νόμοι αυτοί είναι οι εξής:
•
1
ος ΝΟΜΟΣ
:
Απαγορεύεται σε ένα ρομπότ να πληγώσει ανθρώπινο πλάσμα ή
να επιτρέψει, λόγω δικής του αδράνειας, να πάθει κακό κάποιος άνθρωπος.
•
2
ος ΝΟΜΟΣ
:
Ένα ρομπότ πρέπει να υπακούει στις εντολές των ανθρώπινων
πλασμάτων, εκτός εάν αυτές οι εντολές έρχονται σε αντίθεση με τον πρώτο νόμο.
•
3
ος ΝΟΜΟΣ
:
Ένα ρομπότ πρέπει να προστατεύει την ύπαρξή του μέχρι του ση-
μείου που αυτό δεν έρχεται σε αντίθεση με τον πρώτο ή το δεύτερο νόμο.
Ο ίδιος ο Asimov πέρασε τα επόμενα 50 χρόνια της ζωής του γράφοντας βιβλία και
διηγήματα, στα οποία το κεντρικό θέμα περιστρεφόταν γύρω από αυτούς τους νό-
μους, δίνοντας βάρος περισσότερο στα ρομπότ παρά στους υπολογιστές με την
κλασική τους έννοια. Οι πρώτες ιστορίες με ρομπότ συγκεντρώθηκαν σε ένα βιβλίο
με τίτλο «Εγώ το Ρομπότ», το οποίο δημοσιεύτηκε το 1950.
Με τα επόμενα έργα του «Ο άνθρωπος των δύο αιώνων», «Τα Ρομπότ της Αυγής»
και «Ρομπότ και Αυτοκρατορία» ο Asimov άρχισε να θέτει βασικά ζητήματα γύρω
από την τεχνητή νοημοσύνη, τονίζοντας παράλληλα ότι ο άνθρωπος είναι ιδιαίτερα
βίαιο και παράλογο ον και δεν χρειάζεται σκλάβους αλλά προστάτες.
THE ROBOT STORIES (1940), ISAAC ASIMOV
Τον Σεπτέμβριο του 1985 το «Computer Για Όλους» προ-
χωρεί στη δεύτερη θυγατρική του έκδοση, ένα περιοδικό
με τίτλο «Hardware και Ρομποτική». Πρόκειται για ένα πε-
ριοδικό που, όπως υποστήριζε και το editorial του, μάλ-
λον προηγείτο της εποχής του.
Το περιοδικό είχε ως αντικείμενο το χώρο των ιδιοκατα-
σκευών για υπολογιστές, αλλά και εκείνον των home
robots, τα οποία είχαν μόλις αρχίσει να εμφανίζονται
στην αγορά. Μάλιστα, στο πρώτο τεύχος του είχε δημοσιευτεί το
μοναδικό στη χώρα μας hands-on test οικιακού ρομπότ, του περίφημου
HERO-1. Το διμηνιαίο αυτό περιοδικό επιβίωσε μόλις έξι μήνες, παραδίδοντας
άδοξα το πνεύμα του στο τρίτο τεύχος.
HARDWARE ΚΑΙ ΡΟΜΠΟΤΙΚΗ
